Damherten

‘Kijk dan, damherten!’ Een eerste ontmoeting met groot wild is iets om nooit te vergeten. Kinderen en volwassenen ervaren dit unieke moment dagelijks in de Amsterdamse Waterleidingduinen (AWD). Damherten laten zich dan ook op veel plekken zien. Vlakbij de vier ingangen, langs bosranden, op uitgestrekte velden, bovenop duintoppen en langs onze langgerekte waterwinkanalen.

Kleine en grote kuddes

Waar u zich als bezoeker ook bevindt, u kunt zomaar oog in oog staan met deze prachtige hoefdieren. Bezoekers komen er graag voor terug.

Want waar maakt u dit nog mee, gewoon overdag, herten in kleine en grote kuddes die u van dichtbij kunt bewonderen? U zult er niet bij stil staan, maar eigenlijk leven er in de Waterleidingduinen zoveel damherten dat de natuur het niet meer aankan. De duinnatuur in de AWD is zelfs volledig uit balans. Wat dit betekent en wat hieraan wordt gedaan, leest u in het damhertendossier.

Zo herkent u een damhert
Damherten zijn te herkennen aan hun licht- tot donkerbruin gekleurde vacht met witte vlekken. Een staartje, wit met een zwarte streep vanaf de rug, zwaait vaak zichtbaar heen en weer.

Mannetjesdieren

Het mannetjesdier heet hert. Hij is de trotste drager van een fraai gewei. Met een schouderhoogte van zo’n 110 cm en een gewicht tot 100 kg is het hert moeilijk over het hoofd te zien. Zijn topgewicht bereikt het mannetje vlak voor het bronstseizoen in oktober. Na de bronst leven herten in een mannelijke roedel. Jonge herten blijven van hun eerste tot vijfde levensjaar bij elkaar.

Vrouwtjesdieren

Het vrouwtjesdier heet hinde. De hinde weegt tot 50 kg en heeft een schouderhoogte van ongeveer 75 cm. Hindes dragen geen gewei. Vanaf het vroege najaar zoeken hindes een geschikte partner. Na de bevruchting leven zij in een vrouwelijke roedel en zonderen zich daarvan af als zij moeten werpen.

Veeleters

Damherten eten graag kruidachtige planten, struiken, boombladeren, eikels, kastanjes en paddenstoelen. Bij gebrek aan groen blad doen herten zich in de winter tegoed aan de bast van uiteenlopende bomen. Damherten eten ongeveer 1,5 kg voedsel per dag. Het ontbijt start direct na zonsopgang. Daarna volgt het herkauwen en het rusten en slapen. Voor zonsondergang nuttigen herten nog een avondmaal.

Bronstmaanden

Het voorjaar en de zomer worden gebruikt om op te vetten, zodat herten klaar zijn voor de intensieve bronstmaanden oktober en november. Kort daarop zet al de voedselarme winter in. Via natuurlijke selectie overleven dan alleen de sterkste dieren. Dode herten blijven in het gebied liggen. Al zorgen natuurbeheerders er wel voor dat er geen kadavers langs wandelpaden liggen.

Geweien

Vanaf april verliezen herten hun gewei. Er blijven twee stompjes achter die vanaf juni weer aangroeien. In september is het gewei groot en stevig genoeg voor de bronst-strijd. Vlak daarvoor schuurt het hert eerst nog de bast van zijn gewei.

Paringsritueel

Elk voorjaar wordt elk nieuw gewei een beetje groter en groeit er een extra ‘takje’ aan. Geweien groeien tot het achtste levensjaar. Aan het gewei kun je zien of een hert gezond is. Een groot gewei betekent dat de drager kerngezond en beresterk is. Hun dominantie tonen herten in de bronstijd, als de bokken vlak voor het paringsritueel met luid kabaal vechten om de hindes.

Kalfjes

Na ca. 32 weken werpt een hinde in juni één tot twee kalfjes. Die worden gezoogd tot in de winter. Als hindes voedsel zoeken, laten zij hun kalfjes geregeld even alleen achter in hoog gras of tussen de struiken. Moederdieren zijn nooit ver verwijderd. Kom dan ook nooit te dicht bij de kalfjes en laat jonge dieren altijd met rust. Er wordt goed voor ze gezorgd.

Overbegrazing

Het aantal damherten is helaas te groot geworden. Voor oplettende natuurliefhebbers is damhertenschade overal zichtbaar. Let maar eens op tijdens uw wandeling: u ziet te veel bomen zonder bast, struiken zonder knoppen en door herten kaalgevreten vlaktes en duinvalleien. Bloem- en nectarrijke vegetatie zijn zeldzaam in de lente en de zomer. Insecten ervaren voedselgebrek, net als insectenetende zangvogels die noodgedwongen vluchten naar omliggende natuurgebieden.

Overbegrazing heeft de duinnatuur in de AWD ernstig verarmd.

Om de natuur te herstellen en overlast in de omgeving te voorkomen, besloot AWD-eigenaar gemeente Amsterdam na uitgebreid onderzoek en overleg het aantal damherten te verminderen. Afschot kwam als best mogelijke oplossing uit de bus.

Meer weten over actief damhertenbeheer? Lees ons damhertendossier.