Langs bezitters en bezetters

Het Vinkershuisje Zeerust is gebouwd in 1854 in opdracht van Aernout van Lennep. Het huisje heeft een voorportaal om de trekvogels te zien aankomen. Het heeft kijk- en trekgaten in de muur en een aangebouwd deel voor kooien met lokvogels. Een vinkenbaan of druip is een veldje van ongeveer 40 x 12 meter, ingericht om (zang)vogels te vangen.

Overvliegende vinken werden eerst in speciaal aangelegd geboomte (het hout) gelokt om ze van daaruit op de vangplek te krijgen, binnen het bereik van een uitgespreid net. Het neerstrijken van de vogels in het hout stond bekend als het druipen. Om de druipbaan te beschermen tegen de wind werd er een aarden wal omheen gelegd.

De vinker zat op de vinkersbank en loerde door de kijkgaten naar de druip. Met een ruk aan het vinkentouw, dat hij vanuit het huisje bediende, trok hij de netten naar zich toe. De vinken werden gedood en als lekkernij opgegeten. Tussen 1856 en 1911 werden hier jaarlijks circa 3200 vinken gevangen.

Ga tussen de bomen door via het struinpad omhoog naar de Verdeelvijver en op dit zandpad linksaf. Loop door tot bij de cascade of waterval en ga hier linksaf.

U wandelt over het Tiendenstort langs het Vinkenveld. Bij dit stort stond vroeger veel tiendwilg. Een tiend is een lange buigzame wilgentak. Tienden werden gebruikt voor het bijeenbinden van takkenbossen. Dit stort werd ook wel Veenstort genoemd. Rond 1924 is hier veengrond gestort.

afkomstig uit de afgravingen voor het bouwrijp maken van het fabrieksterrein Leiduin, voor de drinkwaterproductie. Het Vinkenveld verwijst naar een verder verleden. In de AWD zijn in de 18e eeuw minstens vijf vinkenbanen aangelegd. Het was de ideale plek voor de bezitters van buitenplaatsen om in het najaar de vogeltrek op te vangen. Meestervinker Cornelis van Lennep (1751-1813) was in dit seizoen altijd op zijn vinkenbaan aanwezig.

Hier volgt u het zanderige struinpad, met een bochtje naar beneden, richting de strook met helmgras. Hier linksaf en langs het Naaldenbos lopen. Het helmgras markeert de plek waar voor 2017 een open toevoerkanaal liep. Dit is nu ondergronds. U wandelt hier over een ondergrondse buis waar voorgezuiverd rivierwater uit de Lek doorheen stroomt naar het infiltratiegebied.

Jachthut Schuil en Rust is gebouwd rond 1900. Het is van oorsprong een schuilkeet voor de jachtopzichter en zijn gezelschap. Het werd gebouwd door de familie Van Lennep die vijftig jaar eerder belangeloos afstand deed van hun duingronden rond de Oranjekom ten behoeve van de drinkwaterwinning. De familie behield wel de jachtrechten.

Rijke, vaak adelijke, families zoals Van Lennep, Van Limburg Stirum, Barnaart, hebben enthousiast gejaagd in de AWD. De volkse variant, het stropen, werd goed in de gaten gehouden, want jachtopzichters wilden hun plezierjacht niet met stropers delen. Bij de jacht was er onderscheid tussen haarwild (konijn, haas, ree, etc.) en veerwild (fazant, eend, patrijs, duif, etc.). Fazanten waren favoriet, maar kwamen van nature nauwelijks voor in het duin. Ze werden daarom gefokt en uitgezet om ze vervolgens op het jachtveld, de drift, op te drijven en te bejagen.

Het monument dat in 2023 een nieuw paneel heeft gekregen, markeert een dramatische gebeurtenis uit de Tweede Wereldoorlog. Een Halifax-vliegtuig is hier neergehaald, waarbij de zes bemanningsleden om het leven kwamen.

Hier linksaf en ook schuin links het klinkerpad aanhouden. Dit gaat over in een zandpad. U passeert de Museumbunkers.

De Museumbunkers waren opslagplaatsen uit 1941 voor kostbare museumstukken die uit handen van de Duitse bezetter moesten blijven. Er werden hier belangrijke bezittingen opgeslagen van onder meer het Mauritshuis, het Frans Halsmuseum, het Teylers museum en van een aantal particuliere collecties, waaronder die van het Koninklijk Huis.

Na de bouw van de bunkers, werden op en rond het Museumduin bomen en struiken aangeplant, om de bunkers uit het zicht te houden. De meeste begroeiing is dus ook van die periode.

Bij de volgende kruising een flauwe bocht naar rechts. Bij de volgende splitsing (vóór het klinkerpad) links, bij de T-kruising rechts, de ijzeren brug oversteken en rechtsaf naar het bezoekerscentrum wandelen.

Op het plein voor het bezoekerscentrum ziet u het beeld van een gezin van kunstenaar Kees Verkade staan. Deze is geplaatst in 1978 ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van de AWD. Achter het beeld staat een groene grenspaal uit de 19e eeuw met het opschrift GW4 Amsterdam. Het opschrift geeft aan dat de gemeente Amsterdam eigenaar is van de AWD.

In het bezoekerscentrum is een veel oudere grenspaal van Jan Six II (1668-1750) te bewonderen, waarvan er meerdere in het duin hebben gestaan. Jonkheer Jan Six II was ambachtsheer van Hillegom en was in zijn tijd een van de burgemeesters van Amsterdam. Deze gerestaureerde grenspaal stond in het zuidelijke deel van de AWD.

Grens- en gebiedspalen markeren grondbezit. In 1722 zijn er duingebieden in handen gekomen van rijke adellijke particulieren. Veel ervan was voor Jan Six (1618-1700), een rijke koopman uit Amsterdam. Een van zijn vrienden uit die tijd, de beroemde schilder Rembrandt, heeft het Six-monogram dat op de grenspaal te zien is, voor hem ontworpen.

Vanaf het bezoekerscentrum kunt u via het houten vlonderpad of het klinkerpad weer terugwandelen naar ingang Oranjekom/Oase.