Terug

Bosbeheer voor een gevarieerder bos

In verschillende werkblokken voeren we kleinschalig bosbeheer uit. Dit doen we gefaseerd en over een langere periode.

Variatie terugbrengen

In de huidige bossen in de Amsterdamse Waterleidingduinen (AWD) ontbreekt vaak de variatie van verschillende lagen en soorten, horizontaal of verticaal. Onze bossen bestaan nu op veel plekken uit twee lagen. Er is een ondergroei van grassen of adelaarsvaren en groepjes bomen (boomopstand) van dezelfde leeftijd en vaak dezelfde soort. 

Voor een betere kwaliteit en voor de beleving van het bos in de AWD, is het goed om meer variatie en structuur erin aan te brengen.  Door gericht en kleinschalig beheer te doen, brengen we weer variatie in het bos. Hierdoor behouden we deze bossen voor de komende generaties, omdat er een gevarieerder bos ontstaat van verschillende soorten en leeftijden. 

Het kleinschalig bosbeheer is anders dan het soms moeten snoeien of verwijderen van bomen die gevaarlijk overhellen bij de paden en kanalen of bij de ingangen. 

Wat gaan we doen?

Het kleinschalig bosbeheer voeren we in zes werkblokken uit (zie het kaartje). Per werkblok blessen we eerst de bomen en daarna voeren we het beheerwerk uit.

De variatie in de bossen brengen we terug door verjongingsplekken te maken. Dit zijn gaten of openingen in het bos van één keer tot maximaal twee keer de boomlengte van de boomopstand. De keuze van de locaties van deze verjongingsplekken is niet zomaar gedaan. Er is gekeken naar de natuurwaarden van de plek en naar de belevingswaarden voor bezoekers van het bos. 

(Zie onder Documentatie voor meer achtergrondinformatie.)

Veiligheid voorop

Tijdens de werkzaamheden worden voor de veiligheid van mens en dier gedeeltes van de wandel- en ruiterpaden tijdelijk gesloten. Hoewel het indrukwekkend werk is om te zien, blijf voor uw eigen veiligheid altijd op ruime afstand van de werkzaamheden. 

Voorbereiding met stip en streep

Voorafgaand aan de werkzaamheden blessen we de bomen. Dit houdt in dat wij stippen en strepen van verschillende kleuren op de stamvoet van de bomen zetten. Die stippen en strepen geven aan wat er met de boom gaat gebeuren:

  • Oranje stip: boom wordt gespaard.
  • Groene streep: ringen en laten afsterven.
  • Groene stip: afzagen en blijft achter.
  • Roze stip: afzagen en afvoeren.
  • Roze streep: omtrekken of lieren en blijft achter op de grond of hangend. 

Als een boom een oranje stip krijgt, wordt 10 meter afstand van de boom gehouden tijdens het werk op die plek. We kijken dan of er mogelijk geschikte holtes of scheuren zijn voor vleermuizen en andere soorten.

Kaart werkzaamheden

 

 
 
 

Keuze van de locatie

Om de plaats van de verjongingsgaten te bepalen is voor de natuurwaarden gekeken naar:

  • Diversiteit in boomsoorten
  • Aandeel inheemse soorten
  • Voorkomen invasieve exoten
  • Variatie in bosstructuur
  • Aandeel verjonging
  • Hoeveelheid dood hout (diameter, staand, liggend)
  • Aanwezigheid bijzondere natuurwaarden, zoals holtes en horsten

Voor de belevingswaarden van het bos is gekeken naar:

  • Karakteristiek bosbeeld
  • Afwisseling in bosbeeld op landschapsschaal
  • Afwisseling in boomsoorten
  • Karakteristieke bomen
  • Brede boomkronen en dikke stammen
  • Veiligheid langs de infrastructuur
  • Natuurlijk ogend bosbeeld met beperkte zaagsporen, zaagrestanten en rijsporen

Wat gaat, wat blijft?

Bij het maken van een verjongingsplek, maken we diverse keuzes. Zo blijft er een aantal schermbomen staan. Dit zijn grote bomen die zorgen dat het bosklimaat behouden blijft. Ook andere gewenste boom- of struiksoorten laten we staan, zeker als ze van een verschillende leeftijd zijn.  

Een aantal bomen wordt geringd of omgetrokken. Dit doen we om de hoeveelheid staand en hangend dood hout te vergroten. We laten daarom ook een aantal bomen liggend achter. Hiermee brengen we het aandeel dood hout op  ongeveer 20 tot 30 procent van het totaal. 

Bij dit kleinschalige bosbeheer maken we takkenrillen voor kleine zoogdieren en vogels. Een deel van de omgezaagde bomen halen we weg. Dit vergoedt een klein deel van de beheerkosten. 

Uitvoering

Bij de werkzaamheden gebruiken we een kettingzaag. De bomen die worden verwijderd, trekken we met een lier uit het bos. Er wordt ook gewerkt met paarden om bomen te verslepen.

Met een kraan leggen we eerst die bomen langs de klinkerwegen of de paden. Wat later worden ze versleept of afgevoerd. 

De inzet van paarden is vooral gunstig bij dit kleinschalige bosbeheer. Paarden zijn goed wendbaar en kunnen makkelijk in de kleine ruimte langs bestaande opstanden stappen.

Door het werk van de paarden zijn zware of brede machines niet nodig in het bos. Hierdoor is er minder kans op beschadiging van de opstanden, het grijsduin en de bodem. Het paard zorgt voor weinig druk op de bodem, wat de hergroei van planten zal bevorderen. En natuurlijk wordt er door gebruik te maken van paardenkracht uiterst duurzaam en zeer geluidsarm gewerkt.

Afhankelijk van het werkblok, planten we soms op een verjongingsplek een aantal struikvormers aan, zoals lijsterbes, inheemse vogelkers, kardinaalsmuts en hulst. In dat geval is het nodig om de verjongingsplek met een raster af te schermen voor de damherten. Door het raster kunnen damherten hier niet bij en kan de aanplant groeien. 

Door deze ingrepen verbeteren we de kwaliteit en variatie van het bos. Verschillende duineigen planten, dieren en insecten profiteren hiervan. 

Tijdpad

In 2022 is in november gestart met de uitvoering van het plan voor het kleinschalig bosbeheer. Eerst met het blessen van bomen en in januari 2023 met het bosbeheer in het eerste werkblok ten noorden van ingang Oranjekom/Oase (het rode deel op het kaartje). 

In november 2023 zijn we in het tweede werkblok gestart (het groene deel op het kaartje) met het blessen van bomen. Blessen is het markeren van de bomen met stippen en strepen. De kleur van de stip en de streep geeft aan wat er met de boom zal gebeuren. 

In november 2024 heeft het blessen plaatsgevonden in het derde werkblok (het paarse deel op het kaartje). De uitvoering van het kleinschalig bosbeheer start in dit blok in december 2024.

Documentatie

Meer weten over het bosbeheer? Lees dan:

 

Mede mogelijk gemaakt

Het project bosbeheer wordt gesubsidieerd door de provincie Noord-Holland en de provincie Zuid-Holland. 

[Update: 27 oktober 2024]